İpekyolu metrosu “Marmaray” hizmete açılıyor

Hüsamettin Piraz / Hobitat.com …
İstanbul trafiğine nefes aldırmasının yanısıra  tarihi İpekyolu’nu kesinti olmaksızın İngiltere’ye kadar uzatacak olan “Asrın Projesi” Marmaray’ın açılmasına artık saatler kaldı. 5.5 milyar liraya mal olan ve 7.5 şiddetine kadar depreme dayanıklı proje, hem teknoloji şaheseri hem de tam bir şehir müzesi mahiyetinde… Ünlü şairimiz Yahya Kemal ‘in ‘İstanbul’un fethini gören şehir’ diye adlandırdığı Üsküdar’ın da “Hüdai yolu” olarak da anılan proje ile birlikte tarihi çehresi değişiyor, gelişiyor… İpekyolu metrosu “Marmaray” hizmete açılıyor İstanbul’un çehresi değişiyor.

Türkiye’nin Osmanlı’dan bu yana 150 yıllık hayali olan proje, sonunda gerçek oluyor. Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan Marmaray’ın açılışının, Cumhuriyet’in 90’ıncı yılında gerçekleşmesi de farklı bir coşku ve anlam taşıyor.

Marmaray, sadece iki kıtayı birbirine bağlayan 150 yıllık bir hayal değil, aynı zamanda İpekyolu’nu tamamlayan ve Avrupa’ya uzatan bir dünya projesi; Londra’yı Pekin’e bağlıyor. Tabiri caizse, globalleşen dünyanın yeni “İpek Yolu”… 

MARMARAY TÜNELİNDE ÇIKAN TARİHİ ESERLERLE 2 BİN YILLIK TARİH SERGİLENİYOR

İstanbul’un 2 bin yıllık tarihine dair eserlerin sergilendiği  olağanüstü bir şehir müzesi Marmaray istasyonları… Son yılların en başarılı bakanı Binali Yıldırım, Marmaray’la ilgili açıklamalarında : “İki kıtanın buluşması fikri 1860’ta ortaya atılmıştır. Zaman zaman tartışılmış ama 1902’den sonra uzun bir süre kimse üzerinde durmamış. 1980’lerden sonra yeniden Türkiye’nin gündemine geldi. İlk ciddi teşebbüs ise 57. Hükümet döneminde atıldı ve 2000 yılında müşavirlik anlaşması imzalandı. AK Parti iktidara geldikten sonra da 2004’te temeli atıldı. O gün projenin bitiş tarihi 2009 olarak öngörülmüştü. Ancak arkeolojik kazılar nedeniyle gecikme olduğu için bugünlere kaldı” diyor.

MARMARAY TÜNELİNİN DÜNYADA BİR BENZERİ DAHA YOK 

Bakan Yıldırım, teknik bilgiler de veriyor: “Projesi 5.5 milyar liraya mal oldu. Şimdi 14 kilometrelik bölümü devreye giriyor. Kadıköy Ayrılıkçeşme ile Kazlıçeşme buluşuyor. Buradan Taksim-Hacıosman metrosuna ve Bağcılar metrosuna da bağlantılar var. Denizin 62 metre altında yapılan geçiş için her türlü hesap yapıldı. Dünyada denizin 62 metre altından geçen başka bir proje yok.”

Bakan Yıldırım, projenin arkeolojik kazılar nedeniyle gecikmesinin başka bir zenginliğin ortaya çıkmasına da sebep olduğunu söylüyor. İstanbul’un bilinen 6 bin yıllık tarihi, bu kazılar sonucu ortaya çıkarılan eserlerle 8 bin 500 yıla uzamış oluyor. Bakan tam da bu sebeple şunları söylüyor: “Marmaray İstanbul’un tarihini yeniden yazan bir proje olarak tarihe geçti.”

Projenin İstanbul’un gündelik hayatına getireceği kolaylıklar ve riskler konusunda ise Bakan Yıldırım : “Artık Atı alan Üsküdar’ı geçti değil artık Marmaray’a binen Sirkeci’ye geçti denilecek. Çünkü Üsküdar-Sirkeci arası sadece 3 dakika… Ayrılıkçeşme-Kazlıçeşme arası ise 16 dakika… Fiyatı da 1 lira 95 kuruş. Ama eğer başka bir hattan gelip Marmaray kullanılırsa o zaman 1.40 kuruşa iniyor. Artık araba alışkanlıklarımızı terk etmeliyiz. Üsküdar veya Kadıköy’den karşıya geçmek için mazeret kalmadı.” diyor.

 

DEPREM GÜVENLİĞİ ÖNEMLİ

29 Ekim’de yapılacak açılıştan sonra İstanbul’da gündelik hayatın bir parçası olacak Marmaray’a deprem riskleri nedeniyle temkinli yaklaşanlar için de Bakan Yıldırım, kendisi bilgi verdiği gibi uzmanları da konuşturuyor. Özellikle deprem konusunda Kandilli Rasathanesi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Erdik’le çalışıldığı, her türlü önlemin alındığı ve tünelin 7.5 büyüklüğünde bir depreme göre yapıldığı ifade ediliyor. Bunun da ötesine geçen Bakan Yıldırım, binalarla kıyaslandığında aslında tünelin daha güvenliği olduğunu vurguluyor. Ayrıca kaza, yangın gibi felaketler açısından da Marmaray’ın güvenliğinin üst düzeyde olduğunu, ayrıca Otomatik Tren Kumanda merkezi ve Kandilli’de Marmaray’ın içinde oluşabilecek deprem dahil her tür farklı hareketin izlendiğini belirtiyor.

MARMARAY YENİ BİR “İSTANBUL MASALI”

İstanbul’un hâlâ en sıkıntılı sorunu ulaşım…  Marmaray bu sorunu aşmak açısından tarihi bir dönüm noktası. Görünen o ki, İstanbul’da Marmaray’dan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Hızlı Tren, yeni metro hatları, üçüncü köprü ve Marmaray’ın ikiz kardeşi gibi Harem’den Yenikapı’ya uzanan, otomobillerin geçeceği Avrasya Tüneli’yle dünyanın cazibe merkezi olarak Dünya sahnesinde yer alacak farklı bir İstanbul görüntüsü tüm Dünya tarafından ilgiyle izleniyor…

2004 yılında temeli atılan ve bazen “İpekyolu” bazen de “Hüdai yolu” olarak tanımlanan Marmaray Projesi nedeniyle, Üsküdar Demokrasi Meydanı’ndaki yolların önemli bir kısmı araç ve yaya trafiğine kapatılmıştı. Üsküdar uzun zaman sıkıntılı günler yaşadı Marmaray ve çevre birimlerinin inşaatı nedeniyle… Kazılarda çıkan tarihi eserler nedeniyle Marmaray Projesi belirlenen tarihte bitirilemedi; Üsküdarlılar’ın yaşadığı trafik kabusu ve çektiği çile sonunda bitiyor…

İstanbul’da yeni proje ve alt yapı çalışmaları sancılı oluyor ancak yapıldıkları bölgelere de değer katıyor. Marmaray hattının geçeceği birçok semtte emlak fiyatları değer kazanırken, Üsküdar’ın çehresi ise tamamen değişecek. Sahil yolu yer altına alınırken, yer altına büyük bir çarşı da yapılacak. İlçeye yatırım yapacak olanların büyük kazanç elde edecekleri öngörülüyor.

Üsküdar Meydanı’nda ortaya çıkan tarihi saklı liman ve diğer tarihi eserler çevresinde yapılan arkeolojik kazılar nedeniyle çalışmalar aksadı. Üsküdar’ın çehresini tamamen değiştirecek meydan çalışması kapsamında binlerce konut ve işyerinin içersinde yer aldığı yüzlerce bina istimlak ediliyor ve önümüzdeki aylarda yıkımın başlayacağı ifade ediliyor.

Bu binalar yıkılırken, Avrupa’nın en büyük meydanlarından biri ortaya çıkarılacak. Yeniden düzenleme çalışmaları kapsamında Üsküdar Meydanı tamamen boşaltılacak, katlı otopark ve pazar yerleri yıkılacak. Yer altında alışveriş mekanlarının bulunduğu dev bir çarşı inşa edilecek. Meydan ise tamamen yaya trafiğine ayrılacak. Meydandaki, tarihi eserler ve camiler ise restore edilerek hizmete alınacak.

ÜSKÜDAR – SELİMİYE – HAYDARPAŞA SAHİLİNDE YENİLEME PROJELERİ BAŞLIYOR

Üsküdar-Kadıköy sınırında yer alan ve önemli bir dönüşüm ve yenilenme geçirmesi planlanan Selimiye-Haydarpaşa bölgesinde ise, açılan davalar yüzünden projelerin şimdilik rafa kalktığı biliniyor. Ayrıca Üsküdar Meydanı yakınında Ahşap yapılardan oluşan bir Arasta Çarşısı kurulması ve sahilde Kuzguncuk’tan gelip Harem’e giden yolun da yaya trafiğine açılarak yolun tünele dönüştürülmesi planlarının da zamana yayılacağı öngörülüyor.

2006 yılında İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı tarafından onaylanan plan için, İstanbul 2’inci İdare Mahkemesi, Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin başvurusu üzerine “Yürütmeyi Durdurma” kararı almıştı. Bu karar ile Galataport ve Haydarpaşa gibi projelerde de beklemeye geçildi.

Haydarpaşa – Selimiye’nin çehresini de değiştirecek projeler şimdilik beklemede… Bölgede yeniden gelişim projesinin iptal edilmesine karşın, özellikle yenileme gereken yapılarda bunun olmazsa olmaz olduğu vurgulanıyor. Tarihi yapıları aslına uygun olarak yenilemeyi öngören projeler, geçmişten gelen kültürel-sanatsal mirası geleceğe taşımak için büyük önem taşıyor.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden yapılan açıklamaya göre İstanbul’un en önemli transfer merkezi Üsküdar Meydanı için hazırlanan Kentsel Tasarım Uygulaması Projesi kapsamında, Üsküdar’ın çehresini değiştirecek.

Üsküdar Meydanı ve çevresini kötü yapılaşmadan arındırmayı, hedefleyen proje ile İstanbul’un tarihi geçmişi zengin ilçelerinden olan Üsküdar ilçesi sınırları da yeniden düzenleniyor. Proje, tarihi semtin hem çehresini hem de kaderini değiştirecek. Trafik, tamamen yerin altına alınırken, devasa bir otopark Üsküdar trafiğine soluk aldıracak. Yeni ve modern yaya alanları düzenlenerek, Metro Hatları Marmaray Hattı ve Deniz ulaşım  hatlarının Üsküdar İstasyonu’nda entegrasyonu sağlanacak.

Üsküdar için hazırlanan Kentsel Tasarım Uygulaması Projesi, şu hedefleri öngörüyor:

• Üsküdar Meydanı için; transfer merkezi kapsamında, raylı sistem ile karayolu sisteminin entegrasyonunu sağlayan otopark alanları tasarlandı. Oluşturulacak otopark alanları; özellikle deniz yolu, demir yolu ve karayolu ulaşım sistemlerini kullanan yolcularca kullanılacak.

• Üsküdar Meydanı’nın daha çok yaya kullanımına açılmasını sağlamak amacıyla, Selman-ı Pak Caddesi ile Paşalimanı Caddesi arasındaki bağlantı karayolu alt geçitle gerçekleştirilecek.

• Proje kapsamında yaya alanları düzenlenecek. Üsküdar – Ümraniye metro hattı ve Marmaray hattının Üsküdar istasyonunda, yaya entegrasyonunun sağlanması amacıyla, yaya çıkışları için yer altı meydanı oluşturulacak.

• Hakimiyeti Milliye Caddesi’nin yayalaştırılması ile Üsküdar Meydanı’nda bulunan ticaretin kuvvetlendirilmesi sağlanacak.

• Proje kapsamında; Üsküdar’ın mevcut dokusu ile uyumlu ticaret alanları tasarlandı. Ticaret alanları içerisinde sokak ve meydana açılan kafeterya ve oturma alanları tasarlanarak, günün her saatinde yaşayabilen canlı kentsel mekanlar oluşturulacak.

Meydan tasarımında, Üsküdar meydanını deniz ile bütünleştirebilen özgün tasarımlar…

• Üsküdar – Ümraniye metro hattı ve Marmaray projesinin çıkışları, proje kapsamında bir bütün olarak değerlendirilerek tasarlanacak. Marmaray projesine ait şaftların oluşturduğu görüntü kirliliğini ortadan kaldırmak amacıyla meydanda simgesel elemanlar tasarlandı. Meydan tasarlanırken amaç; Üsküdar meydanını deniz ile bütünleştirebilen özgün tasarımlar oluşturmak…

• Projeye göre; güneyde Ahmediye Meydanı ile başlayan yaya aksı, Hakimiyeti Milliye Caddesi ile meydana açılacak. Ayrıca Aziz Mahmut Hüdayi Vakfı ve Kara Davut Cami önünde iki farklı aktivite alanı oluşturulacak.

• Üsküdar Meydanına yaya olarak geçişi sağlayan üç farklı noktada ve aynı karakterde üç adet karşılama meydanı tasarlandı. Söz konusu karşılama meydanları; Şemsi Paşa Cami, Yeni Valide Cami ve Mihrimah Sultan Cami olacak.

• Yeni Valide Cami önünde yer alan karşılama meydanı, Üsküdar meydanına merdivenle bağlanacak. Üsküdar meydanına bağlandığı noktada, meydanda yer alan eski dokuyu canlandıracak ‘Nostalji Sokağı’ tasarlandı. Nostalji Sokağı üzerinde Üsküdar’ın tarihini ve önemli yapılarını anlatan simgesel ve fonksiyonel kent mobilyaları oluşturulacak. Ahşap veya çelik strüktürden oluşan kent mobilyaları, Üsküdar kent dokusuna ait bir sokağı temsil ediyor.

• Valide Sultan Cami ve Mihrimah Sultan Cami gibi geleneksel karşılama meydanları ile sınırlanan meydan, Valide Sultan Cami’ne paralel ve İstanbul Boğazı’na yönelecek şekilde tasarlandı.

• Marmaray Projesi’ne ait yaya çıkışları; yer altı meydanı ve meydan beraber düşünülerek yeniden düzenlenecek. Bu kapsamda meydanda farklı yönlerde yaya sirkülasyonu sağlayan 7 farklı çıkış yer alacak.

• Üsküdar Meydanı’nda; Üsküdar – Ümraniye metro hattı ve Marmaray projesine ait yaya çıkışları, birbiri ile uyum sağlayacak şekilde malzeme seçimi yapılacak ve tasarımları oluşturulacak.

Üsküdar Meydanına yeni otopark

• Üsküdar Meydanı’nda, Harem yönünden gelen taşıt yolu ile ulaşılan yer altı katlı otoparkı bulunacak. Günübirlik ticaret alanları, performans alanları vb. fonksiyonlara sahip olacak şekilde tasarlanan yer altı meydanı; istasyon yapısına kuzey ve güney yönlerden bağlanacak şekilde oluşturulacak.

• Üsküdar Meydanı Şemsi Paşa Cami ile çevrelenen bölgede; yine karşılama meydanı, oturma alanları ve asma germe sistemi ile örtülen kafeteryalar bulunacak. Bu alan, meydanın diğer bölümlerine göre sirkülasyon alanından çok dinlenme ve oturma alanı olarak tasarlandı. Bu bölgeden yer altı katlı otoparkına ve Marmaray istasyonuna giriş sağlanabilecek.

• Kara Davut Cami ve Mimar Sinan Cami ile çevrelenen, Üsküdar Belediyesi ve katlı otoparkının kaldırılmasıyla oluşan bölgede, Üsküdar’daki ticari faaliyetleri güçlendirecek ve devamlılığını sağlayacak çarşı tasarlandı. Bu kapsamda ana sirkülasyon aksı ile bağlantılı, kendi içerisinde meydan ve oturma alanlarına sahip bir bölge oluşturulacak.

• Kara Davut Cami ve Mimar Sinan Çarşısı önünde, söz konusu tescilli kültür varlıkları ile çevrelenen, anıtsal ağaçların gölgesinde oluşan oturma alanları oluşturulacak. Oturma ve dinlenme alanları ve kafeteryalar, çarşı içerisindeki meydanlara açılacak.

Katlı otoparkın yerine yeraltı otoparkı

• Ayrıca katlı otoparkının kaldırıldığı bölgede, yer altı katlı otoparkı tasarlandı. Buna göre; yer altı katlı otoparkına iki farklı yönden, iki giriş ve çıkış sağlanacak. Yer altı katlı otoparkı, işletme maliyeti ve inşaat maliyetleri değerlendirilerek, iki farklı boyutta planlanacak. Yer altı katlı otoparkından çarşı içine giriş ve çıkışlar sağlanacak.

• Kara Davut Cami meydanı önünde bununla beraber, Hakimiyeti Milliye Caddesinin giriş kısmında sergileme alanları oluşturulacak. Sergileme alanları, meydanı sürekli değişen aktivite alanlarına dönüştürecek şekilde tasarlanacak.

• Kara Davut Cami meydanı içerisinde yer alan bir meydanda görsel zenginlik yaratmak amacıyla fıskiyeli kuru havuzlar yapılacak.

• Meydan çevresinde yer alan yapılar tek ve iki katlı olarak tasarlandı. Ticaret alanları; üstü açık, üstü kapalı ve yarı açık olacak şekilde farklı özelliklerde oluşturulacak. Cephe kaplaması olarak taş, ahşap ve cam malzemeler seçilecek. Meydanda zemin kaplaması olarak granit, granit küptaş ve tuğla kaplama malzemeleri tercih edilecek. Meydan üzerinde yer alan yapılar, farklı metrekarelerde ve farklı yönlendirmelere sahip olacak şekilde alternatifli olarak inşa edilecek.

• 2. bölgede ayrıca Aziz Mahmut Hüdayi Vakfı’na yönlenen sokak yayalaştırılacak ve bu aks üzerinde yer alan yapılara yeni alternatifler önerilecek.