AHİLİK nedir? AHİLİĞİN 7 temel ilkesi

Ahilik tarih ve kültürümüzde önemli yer tutan bir kültür, bir yaşam biçimidir desek yeridir. Ahilik, Ahi Evran Veli tarafından 1200’lü yıllarda farklı bölgelerden Anadolu‘ya göç eden Türkmenlere AŞ ve İŞ imkanı sağlamak; hem de onları Ahilik teşkilatına bağlı tekke ve zaviyelerde verilecek eğitimlerle; vasıflı bir meslek sahibi üretici insan ve kalite bir Müslüman haline getirmek için kuruldu. AHİLİK nedir? AHİLİĞİN 7 temel ilkesi nedir?

AHİLİK nedir? AHİLİĞİN 7 temel ilkesi nedir?

1.  Elini hep açık tut (Cömert ol, misafire ikram et, muhtaçlara yardım et)
2.  Sofranı hep açık tut (Misafirlerin bol olsun, sofran Halil İbrahim sofrası gibi olsun)
3.  Kapını hep açık tut (İnsanlarla sosyal ilişkilerin daim olsun, kapın Tanrı misafirlerine açık olsun)
4.  Ağzını hep kapalı tut (Fazla ve gereksiz konuşma, kırıcı konuşma, dedikodu yapma)
5.  Gözünü hep bağlı tut (İşine bak, işlerinle ilgilen, harama bakma, lüzumsuz şeylere bakma)
6.  Eline hep sahip ol (Elinden hiç bir insan ve Müslüman zarar görmesin)
7.  Diline her zaman sahip ol (Dilinden hiç bir insan ve Müslüman zarar görmesin)

Ahilik teşkilatı, Osmanlı Devleti`nin kuruluş döneminde ve daha sonraki asırlarda da toplumsal görevlerini başarıyla sürdürmüş bir sosyal kurumdur. Ahiliğin kurucusu Ahi Evran-ı Veli’dir. Türbesi Kırşehir’de bulunan Ahi Evran`ın kurduğu bu teşkilatın günümüze yansıması olarak ve Ahilik geleneğinin unutulmaması için; Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Odaları tarafından belirlenen şehirlerde her yıl Ahilik haftası kutlamaları yapılmaktadır.

Kökleri bin yıl öncesi tarihlere kadar dayanan Ahi birlikleri (Lonca teşkilatı) özellikle Anadolu’da göçebe Türk boylarının yerleşik hayata geçmesi; henüz Müslüman olmamış Türk boylarının Müslümanlaşması ve ahlaki eğitiminin tamamlanması sağlayarak pek çok önemli görev üstlendi.

Sonraki dönemlerde daha ziyade bir esnaf teşkilatı (lonca teşkilatı) olarak şöhret bulsa da; Ahiliğin başlangıçta bir esnaf teşkilatı olarak ortaya çıkmadığı, içlerinde kadılar, müderrisler, devlet adamları ve askeri görevlilerin de olduğu bilinmektedir. Bu yönüyle Ahilik, kurulduğu tarihten itibaren toplumun tüm kesimlerini kucaklayan, kapsayıcı bir yapıya sahiptir.

Ahilik Teşkilatı, Anadolu Selçuklu Devleti döneminde sanatkar ve zanaatkarlar tarafından kurulan Fütüvvet Teşkilatı ile benzerlikler gösterir. Bir sosyal kurum olarak, Selçuklu’daki Fütüvvet teşkilatının Osmanlı Devleti’ndeki devamı gibi görevler üstlenmiştir.

Ahi Teşkilatına kimler Giremez?

Ahi Teşkilatına Üye olabilmek için şahsın bir Ahi tarafından teşkilata tavsiye edilmesi, yani referans olması zorunluydu. Çevresinde iyi tanınmayan kişilerin, kurumun da imajını zedeleyebileceği, Ahi teşkilatından elde ettiği itibar ile halkı kandırabileceği ve teşkilata da kötü söz getirebileceği düşünülen kişilerin, Ahi olmalarına kesinlikle onay verilmezdi.

Mesela bir insanı savaş ve nefsi müdafaa gibi sebepler haricinde haksız yere öldürmüş olanlar, hayvanları öldürenler (kasaplar), hırsızlar, sahtecilik yaparak müşterisini kandıranlar, zina ettiği ispatlananlar örgüte kesinlikle kabul edilmezlerdi. Teşkilat içerisinde bulunan bir kişi bu fiilleri işlediği tespit edilirse hafif kabahatlerde belli cezalar kesilir, ağır kabahatler işlemesi halinde ise derhal teşkilattan çıkarılırdı. Bir esnaf ve sanatkarın Ahi teşkilatından çıkarılması o kişinin güvenilmez bir kişi olduğuna işaret edecek şekilde toplumsal anlamda çok büyük bir itibar kaybı anlamına geliyordu.

Üyeleri olan esnaf ve sanatkarları çıraklıktan başlayarak en son ustalık aşamalarına kadar çok kaliteli bir eğitime tabi tutan teşkilat aynı zamanda sıkı bir toplumsal denetim mekanizması işlevini görüyordu. Bugünlerde çokça şikayetçi olduğumuz esnafın ve ticaret erbabının müşterilerini kandırmak, hatalı ürünlerle müşterilerin mağdur edilmesi gibi suç teşkil eden sahteci işler, devletin müdahalesine gerek kalmadan teşkilat tarafından yapılan kontrol ve denetimlerle engellenmiş oluyordu.

Ahilik üyesi esnaf ve sanatkarlar gündüzleri iş yerlerinde 4 kategoriden oluşan hiyerarşi içerisinde sanat ve mesleğin inceliklerini öğrenir ve çalışırlar; akşamları toplandıkları ahi misafirhane ve toplantı salonlarında aynı hiyerarşik düzen içerisinde ahlaki, tasavvufi ve felsefi eğitim görürlerdi.

Ahilikte Sanatkarlar Arasında Hiyerarşi Düzeni

1. Yamak
2. Çırak
3. Kalfa
4. Usta

 

Ahilik teşkilatı üyelerin yetişip gelişme evrelerine göre 9 dereceli bir düzene dayanırdı ve Her kapı üç dereceyi içerirdi. Bu dereceler :
1. Yiğit
2. Yamak
3. Çırak
4. Kalfa
5. Usta
6. Ahi
7. Halife
8. Şeyh
9. Şeyh ül Meşayıh

Ahilik Teşkilatının kurucusu Ahi Evran Kimdir?

Ahi Evran-ı Veli, 1169 senesinde Azerbaycan’ın Hoy kasabasında doğdu. Asıl adı, Şeyh Mahmut Nasruddin’dir. Eğitimlerini tamamladıktan sonra, ilk tasavvufi eğitim ve terbiyesini Hoca Ahmet Yesevi’den almıştır. ilmi eğitimlerini ise Fahrettin Razi’den almıştır.

Ahilik teşkilatının kurucusu Ahi Evran, filozof (düşünür) ve iktisatçıdır.

1255 senesinde Kayseri’ye gelerek çalışmalarını sürdüren Ahi Evran, daha sonraki yıllarda Konya, Denizli ve Kırşehir’e giderek Ahi teşkilatı ve birliklerinin yapılandırılmasını sağlamıştır.

Ahi Evran’ın Esnaf teşkilatı tarafından gelenek haline getirilen “Ahilik Duası”

Ey Allah’ım !

Esnafımızı alırken satanı gözeten, satarken alanı gözeten, eksik ölçüp yanlış tartmayan, doğru ve güvenilir kimselerden eyle! İsraftan, cimrilikten, azgınlıktan, korkaklıktan, acizlikten, tembellikten, ahlaksızlıktan, haddi aşmaktan sana sığınırız Ya Rabbi! Bizleri nefsine uyarak kötülük işleyenlerden eyleme, kesata uğratma!

Ahilik haftası ne zaman kutlanıyor?

Ahilik haftası her yıl 17-23 Eylül tarihleri arasında kutlanmaktadır. Ahilik haftası kutlama programı dahilinde; Bakan, Milletvekili, Büyükşehir Belediye Başkanı gibi konukların yanı sıra, Ahilik teşkilatını temsilen Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı birer selamlama konuşması yaptığı programda ilginç etkinlikler de yer almaktadır.

Kutlama programında, “Yılın Ahisi” seçilir ve plaket verilir, Onur konuklarından biri kendisine şed kuşatır. “Yılın Ahi Kalfası” ve “Yılın Ahi Çırağı” seçilerek kendilerine ödüller ve plaket verilir.

“Ahi Duası” yapılır ve ardından katılımcılara “ahi pilavı” dağıtılır.

 

***

Ahilik teşkilatı kurucusu kimdir? AHİLİK nedir? AHİLİĞİN 7 temel ilkesi nedir? Ahi Evran kimdir? Fütüvvet teşkilatı nedir? Osmanlı döneminde Esnaf ve sanatkar birliği… Selçuklu döneminde esnaf ve sanatkar birliği…