Teknoloji tiyatro sahnelerini saniyede değiştiriyor
Tiyatroda video tasarımı, yönetmenlerin ve dekor tasarımcılarının işini kolaylaştıran bir uygulama olarak yurt dışındaki sahnelerde yoğun olarak kullanılan bir yöntem. Teknoloji tiyatro sahnelerini saniyede değiştiriyor ve video tasarımı sahne dekoru, tiyatro sahnelerini olağanüstü renkli ve hareketli hale getiriyor. Türkiye’deki sahnelerde Büyünün Gözleri ve Dar Ayakkabıyla Yaşamak adlı oyunlarda görmeye başladığımız, video ve animasyon uygulamaları ile klasik dekor kullanmadan; ortama her türlü arka plan izlenimi vermek mümkün oluyor. Avrupa’da ‘Tiyatro, sinemaya mı dönüşüyor?’ tartışmalarına yol açan uygulamaya tepki gösterenler de var, destek verenler de…
Oyun sırasında sahnede tiyatrocular dışında koşuşturan bir grup insan daha vardır. Işıklar karartıldığında, sahnede silüet şeklinde hızlı hızlı dolaşıp hareket eden bu kişiler dekorları değiştirip yerleştirirler usulünce. Sahne tekrar aydınlandığında az önceki dekorun yerini bambaşka bir görüntü almıştır. Aynı şeyi sürekli yapıyor olmaktan dolayı pratik kazansalar da dekor işçileri için oldukça zahmetli bir iştir bu koşuşturmaca.
Artık teknoloji, bu alana da el atmış durumda. Şimdi, bir tık’la dekor bir anda ormana veya çarşıya dönüşüyor. Bahsettiğimiz teknolojinin adı ‘tiyatroda video tasarımı.’ Batı’da adına ‘dijital drama’ diyen de var, ‘vidiotlar, tiyatroya da el attı’ diyerek teknolojiye tepki gösteren de…
Video tasarım sahne dekoru, dekor kur-kaldır zahmetini bitiriyor
İstanbul Şehir Tiyatroları’nda Büyünün Gözleri ve Dar Ayakkabıyla Yaşamak adlı oyunlarda kullanılan video uygulamasının arkasında aynı isim var: Aksel Zeydan Göz. Şehir tiyatrolarında bu sezon oynanan dört oyunda çeşitli tasarımları kullanılan Göz, video yardımıyla sınırsız arka plan görüntüsü kullanılabileceğini söylüyor. Sanatçı, Video tasarımının bir çarşı, sokak, mekan hissiyatı vermede normal dekor işlevi görebileceğini ancak maliyeti düşürmeyeceğini söylüyor : “Dekoru kur, kaldır, taşı, sakla bu yönlerden avantajlı. Turneye gidecek bir oyun için dekor yükünü azaltabilir. Ama maliyet düşük değil.”
sahnenin karartılması gereken, tiyatrocuların kostüm değiştirdiği zamanlarda da kullanılabiliyor bu yeni teknoloji. Göz’e göre video tasarımının bu bakımdan da avantajları var. “Oyuncu kostüm değiştirirken sahne boş kalıyor. Biz de bu sırada bulutların geçtiği, günün ağardığı ve mekânın değiştiği bir video tasarımı kullanırız.” diyor.
Video tasarım sahne dekoru tiyatrocunun rolünü çalabilir
Gelelim uygulamanın dezavantajlarına. Aksel Zeydan Göz’e göre oyun sırasında hareketli görüntü kullanmanın tiyatrocunun rolünü çalması ve ilgiyi dağıtması gibi bir riski bulunuyor. Ayrıca güçlü projektörlerin olmaması durumunda bazı teknik aksaklıklar yaşanıyor.
International Herald Tribune gazetesinin tiyatro eleştirmeni Matt Wolf, uygulamaya en sert eleştirileri yöneltenlerden. Video ve animasyonun tiyatronun en önemli unsuru olan hayal gücünün yerini alma tehlikesinden bahseden Wolf, tiyatro için kullanılan ‘İki kalas bir heves’ sözünü hatırlatarak, “Tiyatronun sadece birkaç parça dekor ve tutkuya ihtiyacı olduğuna gönderme yapan bu söze ben hâlâ inanıyorum.” diyor. The Guardian gazetesinin tiyatro eleştirmeni Michael Billington ise video ile klasik sahne dekorunun yapamayacağı şeyleri yapmanın mümkün olduğunu ve böylece seyircileri farklı mekanlara taşıyabileceğini ifade ediyor.
