İstanbul masalı Marmaray’a inovatif çözümler

Hüsamettin Piraz / hobitat.com
***
İstanbul’un hâlâ en sıkıntılı sorunu ulaşım; Marmaray bu sorunu aşmak açısından tarihi bir dönüm noktası olsa da… Hızlı Tren, yeni metro hatları, üçüncü köprü ve Marmaray’ın ikiz kardeşi gibi Harem’den Yenikapı’ya uzanan, otomobillerin geçeceği Avrasya Tüneli ve son olarak yeni açıklanan üç katlı boğaz tüp geçiş projesi ile dünyanın cazibe merkezi olarak Dünya sahnesinde yer alacak farklı bir İstanbul görüntüsü, tüm Dünya tarafından ilgiyle izleniyor… İstanbul için yeni bir soluk getirecek, İstanbul masalı Marmaray’a inovatif çözümler …

İstanbul’daki yeni proje ve alt yapı çalışmaları sancılı olsa da yapıldıkları bölgelere değer katıyor. Marmaray hattının geçeceği birçok semtte emlak fiyatları değer kazanırken, söz konusu bölgelerin çehresi tamamen değişecek ve yatırım yapacak olanların ciddi kazançlar sağlayacakları öngörülüyor.

Ünlü şairimiz Yahya Kemal ‘in ‘İstanbul’un fethini gören şehir’ diye adlandırdığı Üsküdar’ın da “Dünya projesi Marmaray” ile birlikte tarihi çehresi değişiyor, gelişiyor… Üsküdar’ın çehresini tamamen değiştirecek meydan çalışması kapsamında binlerce konut ve işyerinin içersinde yer aldığı yüzlerce binanın istimlâk ve yıkım çalışmalarının önümüzdeki aylarda başlayacağı yetkililerce ifade ediliyor.

Yeniden düzenleme çalışmaları kapsamında bu binalar yıkılırken, Avrupa’nın en büyük meydanlarından biri ortaya çıkarılacak. Üsküdar Meydanı tamamen boşaltılacak, katlı otopark ve pazar yerleri yıkılacak. Yer altında, içersinde alışveriş mekânlarının bulunduğu dev bir çarşı inşa edilecek. Üsküdar Meydanı tamamen yaya trafiğine ayrılacak. Meydandaki, tarihi eserler ve camiler ise restore edilerek hizmete alınacak.

Üsküdar Meydanı yakınında Ahşap yapılardan oluşan bir Arasta Çarşısı kurulması ve sahilde Kuzguncuk’tan gelip Harem’e giden yolun da yaya trafiğine açılarak yolun tünele dönüştürülmesi planlarının da zamana yayılacağı öngörülüyor.

İstanbul masalı Marmaray’a inovatif çözümler

Yeni projeler, çevreyi dönüştürüp modern ve daha gelişmiş hale getirirken, maalesef doğal çevrenin de deformasyona uğramasına neden oluyor bazen… Sözgelimi Üsküdar sahili Marmaray inşaatı yapılırken dolduruldu ve üzerine şimdi iftar çadırlarının kurulduğu devasa beton bloklar inşa edildi. Belki orası kullanışlı hale geldi ama Üsküdar’ın doğal çevresi deformasyona uğratılmış oldu. Gelişime evet! Doğal çevreyi tahribe hayır!

Mahkemenin “Yürütmeyi Durdurma” kararı ardından Galataport ve Haydarpaşa gibi projelerde beklemeye geçilse de Üsküdar’daki yeniden düzenleme çalışmaları devam edecek. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nce çalışmaları sürdürülen Kentsel Tasarım Uygulaması Projesi, İstanbul’un en önemli transfer merkezi Üsküdar’ın çehresini değiştirecek.

Üsküdar Meydanı ve çevresini kötü yapılaşmadan arındırmayı, hedefleyen proje ile İstanbul’un tarihi geçmişi zengin ilçelerinden olan Üsküdar ilçesi sınırları da yeniden düzenleniyor. Trafik, tamamen yerin altına alınırken, devasa bir yer altı katlı otoparkı Üsküdar trafiğine soluk aldıracak. Yeni ve modern yaya alanları düzenlenerek, Metro Hatları Marmaray Hattı ve Deniz ulaşım hatlarının Üsküdar İstasyonu’nda entegrasyonu sağlanacak. Hakimiyeti Milliye Caddesi’nin yayalaştırılması ile Üsküdar Meydanı’nda ticari hayata katkı sağlanacak.

Evet Marmaray bir Dünya projesi, En son teknolojilerin kullanıldığı eşsiz bir eser… Ülkemizin Dünya sahnesinde göğsünü kabartan ve imajını düzelten projelerden biri… Yalnız Marmaray’la ilgili aklımıza takılan ve sorun oluşturan, inovatif çözümler bekleyen bir iki konuya da değinmeden geçmek olmaz.

Marmaray yer üstündeki tesisler İstanbul’un tarihi dokusuna uymuyor

Marmaray’ın Üsküdar çıkışında yer alan bina ve kapıların şehir dokusuyla, Üsküdar’ın tarihi ve kültürel dokusuyla daha uyumlu bir görüntüye sahip olması beklenirdi. Açılışa yetiştirme telaşesiyle böyle sanatsal boyutu olmayan unsurlarla Marmaray Üsküdar çıkışı binalarının tamamlandığı anlaşılıyor. Ancak gelecekte bir yarışma düzenlenerek Üsküdar’ın tarihi, kültürel dokusuyla daha uyumlu ve aynı zamanda Marmaray’ın modern yönünü de yansıtan ve sanatsal özellikleri de bulunan bir “Marmaray Üsküdar Kapısı” klasiği oluşturulmalı… Tabi diğer bölgelerdeki Marmaray girişlerine de semtin kültürel dokusunu yansıtan sanatsal ve estetik giriş kapıları inşa edilebilir.

Ayrıca Sirkeci istasyonunu bir kez görüp, Marmaray treninden inip yukarıdaki Sirkeci Garı önüne çıkana kadar 8-9 dakika gibi bir süre üç katlı yürüyen merdivenlerde cebelleşince, Vapur seyahatleri gözümde daha bir cazip hale geldi diyebilirim. Projeyi daha önce görme şansım olsaydı, dönemin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’a Marmaray’ın en derin istasyonu olan Sirkeci ile ilgili bir çözüm önerim olabilirdi. Çözüm önerilerim, sayın bakan için hâlâ geçerli… Hiçbir telif hakkı istemiyoruz, İstanbullunun yararına olacak çözüm önerilerini alıp serbestçe değerlendirebilirler.

Marmaray ve derin metro istasyonlarına inovatif ulaşım önerisi

Üç katlı ve bu kadar uzun merdivenler yerine üç ayrı semtten yolcuları alıp, doğrudan Marmaray treninin yanına yolcuları ulaştıran üç ayrı füniküler sistem inşa edilebilirdi. Cağaloğlu, Yeşildirek ve Mısır Çarşısı arkasındaki meydanlıktan (otobüs durakları karşısı) yolcuları alıp, Marmaray treninin hemen yanına ulaştıran üç ayrı füniküler sistem kurulması sorunu çözerdi. Böylece Sirkeci’deki derin istasyona inmek veya çıkmak için 8-9 dakika yürüyen merdivenlerde uğraşmak yerine, Füniküler sistem ile en fazla 2-3 dakikada konforlu bir erişim sağlanabilirdi.

Herhangi bir ücretin alınmayacağı füniküler sistem vagonları, yolcuları yerüstünden alıp 60 metre derinlikteki Marmaray Sirkeci istasyonuna ulaştıran bir servis aracı olarak hizmet görürdü.

İkinci füniküler sistem önerim, Aksaray bölgesindeki önemli ulaşım noktalarının birbirine bağlanması açısından son derece önemlidir. Yenikapı Marmaray İstasyonu, Yusufpaşa Tramvay İstasyonu, Aksaray-Havaalanı metrosu girişi ve olabiliyorsa Haşim İşcan geçidini birbirine bağlayan bir füniküler sistem ivedilikle inşa edilmelidir.

Teknik olarak bu kadar uzun ve biraz eğimli bir bölgede füniküler sistem kurulması mümkün değilse, mutlaka bu dört önemli ulaşım noktasını alttan birbirine bağlayacak bir bağlantı servis metro yolu inşa edilmelidir. Modern hayat hızlı fakat yeni projelerin durakları birbirine uzak olduğu için yürüme mesafesi çok uzaktır ve korkunç zaman kaybına sebeptir.

Yenikapı Marmaray İstasyonu’ndan çıkan ve hızlı yürüyen bir kişi Aksaray – Havaalanı Metrosu’na ancak 12 dakikalık bir yürüyüşün ardından ulaşabiliyor. Yusufpaşa duraklarına ise daha geç. Yusufpaşa tramvay ve otobüs duraklarından her gün geçen binlerce yolcu, devasa bir üstgeçide tırmanıp ayrıca onlarca seyyar satıcının arasından güçbela sıyrıldıktan sonra uzun bir altgeçidi geçip sonra tekrar aşağı inerek 10-15 dakikada Aksaray – Havaalanı metrosuna ulaşabilir.

Metro ve Otobüs durakları arası aktarma erişim mesafesi çok fazla

Karlı buzlu havaları ve hasta, yaşlı, engelli veya hamile yolcuları da düşününce her gün binlerce insanın çektiği sıkıntı inanılır gibi değil! Oysa bahsettiğimiz bu dört kilit noktayı yeraltından birleştiren ve her birine bir yürüyen merdiven veya asansörle bağlanan bir servis metro hattı buradaki sorunu bir çırpıda çözer!

Bir başka füniküler sistem önerimiz karşı tarafta; Üsküdar’da… Zeynepkamil’de, Burhan Felek Spor Kompleksi bahçesine kurulucak bir füniküler sistem istasyonu, o bölgede bulunan pek çok kurum ve kuruluşu Marmaray’a entegre edecektir.

O bölgede Zeynepkamil Hastanesi, Kız Meslek Lisesi, Ebelik Yüksek Okulu, Burhan Felek Spor Kompleksi, Askerlik Şubesi, Şakirin Cami, Aslanbey Yurdu, Sabancı Görme Engelliler Okulu ve Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi gibi, pek çok kurum ve kuruluş yer almaktadır.

Kurulacak bir Füniküler sistem, bu kurumların yanı sıra Zeynepkamil, Barbaros, Valideatik ve Selimiye bölgelerini de Marmaray’a entegre etmiş, yakınlaştırmış olacaktır. Toptaşı Caddesi üzerinde Dörtyol bölgesinde bir ara durak yapılırsa, o bölgeler de ulaşım kolaylığını yaşayabilir.

Sisli günlerde Marmaray nasıl çalışırsa en verimli ulaşım sağlanır?

o günlerde vapurlar çalışmıyor ve deniz ulaşımı felç oluyor. Tabi işlerine giden bütün İstanbullular alternatif vasıtalara yöneliyor; en hızlısı olarak da ilk tercih Marmaray’a! Tabi bırakınız trenleri, Marmaray binalarından içeri girebilene aşk olsun! Saatlerce kuyruk beklenebiliyor, 3-4 dakikalık metro yolculuğu için…

Bu sorunu çözmek için önerim böyle fırtınalı günlerde kullanılmak üzere yedek vagonlar alınıp bir yerlerde bekletilmesi ve o günlerde seferlerin daha kısa aralıklarla yapılması… İkinci alternatif olarak da, TCDD’nin onarımda olan bölgelerde özel otobüs şirketleriyle anlaşma yaparak; yolcularını onlar vasıtasıyla ulaştırması yöntemini Marmaray yönetiminin de uygulaması.

Bu tavsiyeleri, önerileri iletiyoruz yetkili insanlara, lakin yerini bulacak mı? Dikkate alınıp halkın yararına çözümler üretilecek mi? İktidar yorgunu haliyle Adalet ve Kalkınma Partisi ve ona bağlı belediyeler, kuruluşlar; bu önerilerimizi dikkate alıp halkın yararına olacak çözümleri ivedilikle hayata geçirebilecek mi?

Bunları, zaman gösterecek.